TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nun görevleri

Plan ve Bütçe Komisyonu iş yükü itibariyle Türkiye Büyük millet Meclisi’nin en yoğun çalışan komisyonlarının başında gelmektedir. Genel olarak komisyonlara havale edilen işlerin yüzde 50 si Plan ve Bütçe Komisyonuna havale edilmektedir. 21. Dönemde komisyonlarca karara bağlanan 728 tasarı ve tekliften 235 ini, 22. Dönemde komisyonlarca karara bağlanan 657 tasarı ve tekliften 156 sı esas komisyon olarak Plan ve Bütçe Komisyonu tarafından görüşülüp karara bağlanmıştır. Bu yoğun çalışma temposunun temelinde Anayasa, Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, Sayıştay Kanunu, Kalkınma Planlarının Yürürlüğe Konması ve Bütünlüğünün Korunması Hakkındaki Kanun ve TBMM İçtüzüğünün ilgili maddelerinin komisyona yüklediği görevler gelmektedir. Adında da geçtiği üzere Plan ve Bütçe Komisyonunun en büyük görevi merkezi yönetim bütçe tasarısını görüşmek ve karara bağlamaktır. Komisyon bu görevi öncelikle Anayasadan almaktadır. Anayasanın 162 ve 164. maddeleri gereğince komisyon Merkezi Yönetim Bütçe ve Kesinhesap Kanun Tasarılarını görüşmektedir. Anayasanın Plan ve Bütçe Komisyonuna merkezi yönetim bütçesinin görüşülmesi için vermiş olduğu ellibeş günlük süre 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun getirdiği değişiklikler ile çok daha yoğun bir şekilde çalışmalara sahne olmaktadır. Söz konusu kanunla bütçenin ve kesinhesabın kapsamı genişletilerek Parlamentonun mali yönden daha geniş bir alanı denetlemesine imkan sağlanmıştır. Artık, daha önce bütçeleri Meclis tarafından belirlenmeyen pek çok kamu kurum ve kuruluşunun bütçe ve kesin hesapları TBMM tarafından karara bağlanmaktadır. Dolayısıyla genelde TBMM’nin, özelde ise Plan ve Bütçe Komisyonunun iş yükleri artmıştır. 5018 sayılı kanunun TBMM adına denetim yapan Sayıştay’ın da faaliyet alanını genişlettiğinden, Plan ve Bütçe Komisyonunun görev alanı da genişlemiş olmaktadır. Söz konusu kanuna göre Kamu kuruluşlarının faaliyet raporları ve Sayıştayın hazırlayacağı Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu, Plan ve Bütçe Komisyonu tarafından değerlendirilmektedir. 3067 sayılı Kalkınma Planlarının Yürürlüğe Konması ve Bütünlüğün Korunması Hakkında Kanun gereği Kalkınma Planları ve Kalkınma Planlarıyla ilgili her türlü kanun tasarı ve teklifi Plan ve Bütçe Komisyonu tarafından görüşülür. Bu hükümler söz konusu kanunun ikinci ve üçüncü maddelerinde düzenlenmiştir. Plan ve Bütçe Komisyonun görevlerini belirleyen bir diğer hukuki metin ise Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğüdür. TBMM İçtüzüğünün yirminci maddesinin gerekçesi hangi konuların hangi komisyonlarda görüşüleceğini belirtmektedir. Buna göre, Plan ve Bütçe Komisyonu, Başkanlıkça, Hükümetçe veya Genel Kurulca kalkınma planı ile ilgili görülen kanun tasarı ve tekliflerini; kamu harcama veya gelirlerinde artış veya azalışı gerektiren kanun tasarı ve tekliflerini; veya sadece belli hükümleri bu niteliği taşıyan kanunun tasarı ve tekliflerinin söz konusu hükümlerini; vakıflar, milli emlak, vergi, resim, harçlarla ilgili kanun tasarı ve tekliflerini; genel ve katma bütçe kanun tasarılarını, cari yıl bütçesindeki ödenek artışını öngören değişiklik tasarıları ile cari ve ileriki yıl bütçelerine mali yük getirecek nitelikteki kanun tasarı ve tekliflerini, kesinhesap kanun tasarıları ile genel ve katma bütçeli dairelere bağlı döner sermayelerin kesinhesaplarının onaylanmasına dair kanun tasarılarını; mali işlerle ve gümrüklerle ilgili diğer kanun tasarı ve teklifleri ile kanun hükmünde kararnameleri ve Sayıştay tarafından kanun gereğince verilen raporları inceler. 6085 Sayılı Sayıştay Kanununa göre Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulan Mali İstatistikleri Değerlendirme Raporu, Sayıştay Genel Uygunluk Bildirimi ve Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu ile diğer Sayıştay raporları ve Kamu İktisadi Teşebbüslerinin yıllık denetim Raporları da TBMM Başkanlığınca Komisyona havale edilir ve burada görüşülür. Komisyonun bir diğer görevi ise Sayıştay Birinci Başkan ve Üyelerinin ön seçimini yapmaktır. Bu durum 6085 Sayılı Sayıştay Kanununun onaltıncı maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, Plan ve Bütçe Komisyonu Sayıştay Kanununun 16. Maddesi uyarınca Sayıştay Birinci Başkan ve Üyelerinin ön seçimini yapmaktadır. Adayların değerlendirilmesi ve Genel Kurula sunulacak adayların seçilmesi için ad seçme yoluyla, Komisyon üyeleri arasından partilerin ve bağımsızların güçleri oranında temsil edildiği onbeş kişiden oluşan bir ön seçim komisyonu kurulur. Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanı kendi partisinin kontenjanından katılarak bu onbeş kişinin arasında yer alır ve ön seçim komisyonuna başkanlık eder. Ön seçim komisyonu Genel Kurula sunulmak üzere Sayıştayda boş bulunan üyelik sayısının iki katı kadar adayı ilgili kanun hükümlerine göre seçer.