TÜSEB’den hesaplamalı yapısal biyoloji stratejik Ar-Ge proje çağrısı

Başkanlığını Prof. Dr. Adil Mardinoğlu ve genel sekreterliğini Prof. Dr. Hasan Türkez’in yaptığı Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) tarafından yeni yönetim döneminde başlatılan yenilikçi ve ürün odaklı proje çağrılarına bir yenisi daha eklendi.

İlaç hedefi ve/veya hedefli ilaç olarak kullanılma potansiyeli bulunan moleküllerin tespitine yönelik olarak moleküler modelleme ve biyoinformatik yaklaşımların geliştirilmesi ve bu yaklaşımları uygulayan hesaplamalı yapısal biyoloji çalışmalarının desteklenmesinin amaçlandığı çağrı kapsamındaki projelerin başvurusu 16 Ekim tarihinde sona erecek. Hesaplamalı Yapısal Biyoloji Stratejik Ar-Ge Projeleri aracılığı ile hastalıkların tanı, takip ve tedavisinde yenilikçi yaklaşımların geliştirilmesine yönelik akılcı stratejilerin oluşturulması planlanıyor.

TÜSEB tarafından yapılan yazılı açıklamada çağrının kapsamı açıklanarak, “Günümüzde insan hastalıkların teşhis ve tedavilerindeki ilerlemeler morbidite ve mortalite oranlarında etkileyici bir azalmaya yol açsa da yeni moleküllerin keşfine yönelik dönüşümsel disiplinlerarası çalışmaları içeren yeni yaklaşımlara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu doğrultuda moleküler biyoloji, biyoinformatik, bilgisayar destekli ilaç tasarımı, hesaplamalı biyoloji ve yapay zeka alanlarındaki gelişmelerden faydalanabilen yeni rasyonel yaklaşımlar gerekmektedir” denildi.

Son yıllarda giderek artan biyolojik veriler (dizilenmiş genomlar, transkriptom verileri, tanımlanmış protein yapıları, vb.) ve araştırmacıların bu verilere erişimini kolaylaştıran çeşitli veri bankalarının (GenBank, Protein Data Bank, vb.) oluşturulmasının moleküler modelleme çalışmalarının daha hızlı ve etkin gerçekleştirilmesine olanak sağladığı belirtilen açıklamada şu ifadelere yer verildi:

“Günümüzde protein-ligand ve protein-protein etkileşimlerinin tanımlanması için kullanılan çeşitli benzetim ve sanal tarama araçları geliştirilmiş olup, uygun ligandların tahmin edilmesine yardımcı olacak bağlanma verilerinin analizi için istatistiksel yöntemler ve modeller mevcuttur. Hesaplamalı yapısal biyoloji tüm bu moleküler modelleme araçları ile yeni moleküllerin tasarlanmasını kolaylaştıracak çözümler sunabilmektedir. Özellikle son yıllarda bilgisayar teknolojilerindeki gelişmelere bağlı olarak hesaplama yöntemlerindeki ilerlemeler, yüksek başarımlı hesaplama ve benzetim tekniklerindeki hızlı gelişmeler veri analizlerinin yüksek doğrulukla yapılmasını ve birçok fizyolojik ortamın yüksek doğrulukta benzetimlerini mümkün kılmıştır. Bu çağrı kapsamında TÜSEB ilaç hedefi ve/veya hedefli ilaç olarak kullanılma potansiyeli taşıyan moleküllerin (peptit, protein, RNA, DNA, lipit, karbohidrat ya da küçük molekül bileşikleri) belirlenmesi, ligand-bazlı veya hedefe yönelik sanal tarama algoritmaları ile küçük molekül veri bankalarının taranması ve hit moleküllerin belirlenmesi, farklı hastalıklar için yeni mekanizmaların, yeni hedef yapıların belirlenmesi ve bu yapıların doğrulanması, var olan hedef yapıların farklı hastalıkların terapötik çözümlerinde kullanılması, ilaç yeniden konumlandırma (repozisyon) çalışmaları, ilaç etkinliğini arttıracak ve yan etkileri azaltacak tasarım çalışmaları, birden fazla ilacın aynı anda kullanılmasına bağlı istenmeyen yan etki ve ilaç etkileşimlerinin araştırılmasına yönelik projeleri destekleyecektir. Proje yürütücüsünün üniversite veya kamu kurum/kuruluşu personeli olması durumunda en az doktora/tıpta uzmanlık derecesine sahip olması (bu koşul eğitim ve araştırma hastanelerinde görev yapanları da kapsamaktadır), özel kuruluş personeli olması halinde en az 4 yıllık lisans mezunu olması gerekmektedir. Proje başvurusu ve çağrı ile ilgili detaylara https://tbys.tuseb.gov.tr/#/aktifcagrilistesidispanel linkinden ulaşılabilir.”