‘Takastan Bitcoin’e Paranın Serüveni’ başlıklı SUBÜ Konuşmaları söyleşisine katılan Yazar Dursun Ali Yaz, “Kripto varlıklar devletin otoritesine isyan eden bir aklın ödeme sistemidir. Kripto varlık üretimi yapanların yüzde 20’si Hindistan’da. Sermaye piyasası gelişmemiş ülkelerde” dedi.
Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi (SUBÜ) tarafından düzenlenen SUBÜ Konuşmaları’nın 17. konuşmacısı Yazar Dursun Ali Yaz oldu. ‘Takastan Bitcoin’e Paranın Serüveni’ başlıklı söyleşinin moderatörlüğünü Sosyal ve Kültürel Çalışmalar Uygulama ve Araştırma Merkezi (SAKUM) Müdürü Öğr. Gör. Mehmet Alper Cantimer üstlendi. Üniversitenin YouTube kanalı SUBÜ Haber’den canlı yayınlanan söyleşide; paranın 6 formu, cumhuriyet döneminde ve Osmanlı Devleti’nde gelişimi, nakit ile farkları, sermaye piyasalarının önemi ve kripto paranın aslında ne olduğu gibi başlıklar ele alındı. Program başlangıcında Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün 83. vefat yıl dönümü vesilesiyle Atatürk’ün paraya bakışı ve attığı adımlar da değerlendirildi.
25 milyar dolarlık banknot var
Gerçeğin tek, doğrunun çok olduğunu kaydeden Yazar Dursun Ali Yaz, “Para zorunluluktan ortaya çıkmış, değiş tokuş ihtiyacını gidermek için insanların kendi kendilerine icat ettiği bir araçtır. Türkiye’deki bütün parayı toplasanız 25 milyar dolarlık nakit banknot yapar. Herhalde bu parayla üniversitenin kampüsündeki arazinin ve binaların tamamını satın alamayabilirsiniz. Demek ki paranın gücünün arkasında başka bir sır var. Para kitabımda parayı 6 forma ayırdım. Bunlardan ilki trampa paraydı. 10 bin yıl önce Mezopotamya dediğimiz coğrafyada insanların ihtiyacını karşılamak için ortaya çıkmış ve 5 bin yıl boyunca kullanılmıştır” diye konuştu.
Para en büyük zihinsel icatlardan
Trampa paranın ardından Sümer arpasının çıktığını söyleyen Yaz, “Bir ürünün fiyatı örneğin 100 lira kabul edilerek diğer malların fiyatını da o ürünün fiyatına, boyuna vs. endeksleyerek onu mal para yaparak mesela bir işçi günlük 3 kilo Sümer arpası alacak gibi mal para denilen bir dönem yaşanıyor. Ardından Mısırlılar değerli madenlerin dünyada az olduğunu görüp altın, gümüş ve bakırı kesip tartarak para olarak kullanıyorlar. Günümüzden yaklaşık 2 bin 500 sene önce bütün dünyada yanlışlıkla da olsa kabul gören Lidyalılar devreye girerek değerli metalleri bugün bizim bozuk para formatında kullandığımız madeni paralara dönüştürüp dünyaya yayıyorlar. Para, insanlığın en büyük zihinsel icatlarından birisidir. En büyüğü ise devlettir. Para ve devlet arasında büyük bir ilişki vardır.”
Tüm borçlar ödense kredi parası kalmaz
Madeni paralardan sonra paranın 5. formu olarak Çinlilerin icat ettiği kâğıt paranın ortaya çıktığı bilgisini veren Yaz, “Osmanlı 1840’lardan sonra ilk kaimeleri basıyor. Kaime, altın ya da gümüş yerine ikame edilen anlamında kullanılıyor. Paranın 6. formu ise sanal para ki iktisatçılar buna kredi parası demektedirler. Dünyadaki tüm borçlar ödense kredi parası kalmazdı. Sadece banknotlar kalırdı. İnsanların kendi uzmanlık alanları dışında başkalarına muhtaç olduğu ihtiyaçlarını karşıladığı zaman onun bedelini teşekkür mahiyetinde ödediği şeye nakit denir. Bu para değil. Para bambaşka bir şeydir. Türkiye’deki bütün reel sektör ve yaşamsal düzenekler maalesef bankacılık kredilendirmesi üzerinden dönüyor. O yüzden ikide bir Merkez Bankası’nı konuşuyoruz. Devletin bir sürü organı var. Eğer Merkez Bankası’ndan ses geliyorsa orada problem vardır.”
Akla en yatkını sermaye piyasaları
Türkiye’de ekonomide 2 canavar olduğunu belirten Yaz, “Bunlardan bir tanesi enflasyon, diğeri ise işsizlik. Kripto varlıklar devletin otoritesine isyan eden bir aklın ödeme sistemidir. Kripto varlık üretimi yapanların yüzde 20’si Hindistan’da. Sermaye piyasası gelişmemiş ülkelerde. Kazanılan paranın değerinin düşmemesi için modern dünyanın bulduğu en akla yatkın mekanizma sermaye piyasaları. Amerika Birleşik Devletleri’nde insanların birikimlerinin yüzde 54’ü bu piyasalarda yer alıyor. Bu ayrıca bir koruma mekanizması. Sakarya halkının şehirde bulunan bir lastik fabrikasının hisselerinden aldığını düşünürsek kimse gidip oranın camına taş atmaz. Aksine sahiplenir. İşte kripto varlıklar bu piyasaların olmadığı ve tasarrufların reel sektöre aktarılamadığı yerlerde özellikle çoluk çocuğun içinde olduğu bir yer. 7. bir para formu olacaksa bu blockchain içinden çıkacaktır. Bu dünyayı değiştirecek bir teknolojidir” ifadelerini kullandı.
