'Vakıf Üniversitelerinde Ar-Ge harcamaları istenen düzeyde değil'

YÖK tarafından hazırlanarak yakın bir zamanda kamuoyu ile paylaşılan Vakıf Yükseköğretim Kurumları 2019 Raporu'nda yer alan bazı vakıf üniversitelerinin Ar-Ge Faaliyetleri ile Reklam- Tanıtım Giderlerine yönelik ayırdıkları bütçe arasındaki çok büyük fark ve bu durumun kamuoyunca eleştirilmesi YÖK'ü bu konuda bazı önemli kararlar almaya yöneltti. YÖK, bu konuda bir çalışma başlatarak vakıf yükseköğretim kurumlarının eğitim-öğretim ve denetim süreçlerine yönelik son yıllarda yapmış olduğu iyileştirmelere bir yenisini daha ekledi. Ar-Ge harcamaları istenen düzeyde değil… YÖK tarafından, vakıf yükseköğretim kurumlarına yönelik yapılan rutin değerlendirme ve denetimlerde bu kurumların bazılarında, toplam bütçe ve öğrenci gelirine göre Ar-Ge harcamalarının olması gerekenden çok düşük düzeyde olduğu ve bütçelerinde Ar-Ge için yetersiz rakamlar ayrıldığı görüldü. YÖK tarafından hazırlanan Vakıf Yükseköğretim Kurumları 2019 raporunda da, vakıf yükseköğretim kurumlarında toplam öz kaynaklı Ar-Ge bütçesinin 41.399.081,37 TL olduğu, reklam-tanıtım için ise toplamda 219.476.023,6 TL bütçe ayrıldığı tespitine yer verilmişti. Ar-Ge bütçelerini artırıcı ve geliştirici tedbirler masaya yatırıldı… YÖK, ülkemizdeki vakıf yükseköğretim kurumlarında Ar-Ge'ye ayrılan bütçelerin öğrenci gelirlerine ve reklam tanıtım giderlerine oranla çok az olması nedeniyle harekete geçti. Türk Yükseköğretim sisteminin önemli bir parçası olan vakıf yükseköğretim kurumlarının Ar-Ge faaliyetlerini artırıcı ve geliştirici tedbirler alarak ulusal ve uluslararası çalışmalara katkıda bulunmasını sağlamak amacıyla bir çalışma başlatıldı. 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun “Yükseköğretimin Amacı" başlıklı maddesinin “Yükseköğretim kurumları olarak yüksek düzeyde bilimsel çalışma ve araştırma yapmak, bilgi ve teknoloji üretmek, bilim verilerini yaymak, ulusal alanda gelişme ve kalkınmaya destek olmak, yurt içi ve yurt dışı kurumlarla işbirliği yapmak suretiyle bilim dünyasının seçkin bir üyesi haline gelmek, evrensel ve çağdaş gelişmeye katkıda bulunmaktır…"  hükmü göz önünde bulundurularak başlatılan bu çalışmalar neticesinde bilimsel faaliyetlere ayrılan kaynakları artırıcı bazı yeni kararlar alınması gündeme geldi. Bütçe oluşumu ve kullanımında nesnel ve ölçülebilir kriterler olmalı… YÖK'te bu kapsamda yapılan çalışmalarda vakıf yükseköğretim kurumlarının bütçelerinin oluşturulmasında ve kullanılmasında kurumun misyon ve vizyonuna uygun kaynak kullanımının sağlanması ve öğrenci gelirlerinden elde edilen kaynakların eğitim-öğretim ve araştırma-geliştirme faaliyetlerine öncelik verilerek harcanması gerektiği değerlendirildi. Ayrıca yanlış yorumlamaya ve suistimale açık reklam-tanıtım, danışmanlık harcamaları ile sponsorluk ve bağış harcamalarının uygun olmayan kaynak aktarımı olarak kullanımına zemin oluşturulmaması için konuyla ilgili nesnel ve ölçülebilir kriterler ortaya konulması gerektiği belirtildi. - Reklam-Tanıtım Giderleri öğrenci gelirinin %1'ini aşamayacak - Gelirin en az %1'i kadar toplam Ar-Ge Bütçesi zorunlu olacak YÖK'te yapılan konuya ilişkin değerlendirmeler neticesinde 04.07.2019 tarihinde gerçekleştirilen Yükseköğretim Genel Kurul Toplantısında Vakıf üniversitelerinin (müstakil vakıf meslek yüksekokulları hariç vakıf yükseköğretim kurumları) toplam öğrenci gelirinin en az %1'i kadar 'toplam' Ar-Ge bütçesinin olmasına karar verildi. Alınan bu karar geçtiğimiz günlerde YÖK tarafından yükseköğretim kurumlarına bildirildi. Dış kaynaklı Ar-Ge bütçesi de toplam Ar-Ge bütçesinde yer alıyor, yani üniversiteler öz kaynaklı Ar-Ge'ye zorlanmayacak, dış kaynak bulması da göz önünde bulundurulacak. Ayrıca Vakıf yükseköğretim kurumlarının reklam-tanıtım giderlerinin toplam öğrenci gelirlerinin %1'ini aşmaması kararı da alındı. Ar-Ge bütçesi ve burs oranları yüksek olana “pozitif ayrımcılık"… Özkaynaklı Ar-Ge bütçesi yüksek olanlara reklam tanıtım giderleri limitinde ayrıcalık tanındı. Toplantıda 'öz kaynaklı' Ar-Ge harcamaları öğrenci gelirinin %1'inin üzerinde olan vakıf üniversitelerinde en fazla 'öz kaynaklı' Ar-Ge harcamaları kadar reklam-tanıtım harcaması yapılabilmesine karar verildi. Önlisans ve lisans düzeyindeki programlarının her birinde en az %20 tam burslu öğrencisi bulunan ve herhangi bir ad altında bu tam burslu öğrencilerden eğitim-öğretim süreçlerine yönelik ücret talep etmeyen vakıf yükseköğretim kurumları da reklam-tanıtım ve Ar-Ge hesaplamaları için belirlenen oranların kapsamı dışında kalacak. Kararlar bir sonraki yılın bütçesinden itibaren geçerli olacak… Vakıf üniversitelerinin bütçe planlamalarını yaptıkları göz önünde bulundurularak söz konusu kararların 2021-2022 Eğitim-Öğretim döneminden itibaren geçerli olmasına ve ilgili yükseköğretim kurumu tarafından birim ve/veya program açma talepleri ile kontenjan taleplerinin değerlendirilmesinde söz konusu kriterlere uyumun göz önünde bulundurulmasına karar verildi. Bu kararların alınmasında Vakıf yükseköğretim kurumları hakkında son zamanlarda gittikçe artan olumsuz algının giderilmesi ve Ar-ge'ye, niteliğe önem veren bazı Vakıf üniversitelerinin bu konuyu YÖK'e şikayet konusu olarak taşımaları da rol oynadı.