Yükseköğretim Değerlendirme ve Kalite Güvencesi Durum Raporu yayınlandı

Yükseköğretim Kalite Kurulu (YÖKAK) tarafından 2018 Yılı Yükseköğretim Değerlendirme ve Kalite Güvencesi Durum Raporu yayınlandı. Ana görevi, yükseköğretim kurumlarının eğitim-öğretim, araştırma ve topluma katkı faaliyetleri ile idari hizmetlerinin iç ve dış kalite güvencesi ile bağımsız akreditasyon kurumlarının yetkilendirilmesi ve kalite kültürünün artırılmasını sağlamak olan Yükseköğretim Kalite Kurulu (YÖKAK) raporda, Kurumsal Dış Değerlendirme Programı, misyon odaklı üniversiteler ile yabancı dil hazırlık okullarının değerlendirilmesi ve akreditasyon kuruluşlarının faaliyetlerine ilişkin bulguları paylaştı. Yükseköğretim Kalite Kurulu (YÖKAK) tarafından 2018 Yılı Yükseköğretim Değerlendirme ve Kalite Güvencesi Durum Raporu yayınlanan genel değerlendirmeler ve öneriler şu şekilde yer aldı; KALİTE GÜVENCE SİSTEMİ Kurumsal dış değerlendirme, yükseköğretim kurumlarının fonksiyonlarına ilişkin daha çok izleme ve elde edilen sonuçlara göre önlem alma aşamalarına odaklanma düzeylerini anlamaya çalışır. Bu kapsamda düşünüldüğünde yükseköğretim kurumlarının izleme ve iyileştirme çalışmalarını yönetebilmek üzere bir sistem kurmaları önemlidir. Kurumsal Dış Değerlendirme Programı’nın 4. yılında, yükseköğretim kurumlarında kalite güvencesi sistemi ile ilgili farkındalık düzeyinin ilk yıllarla kıyaslandığında oldukça geliştiği, kalite komisyonlarının yapılanmasının tamamlandığı ve kurumların önemli bir bölümünün kalite politikalarını hazırlayarak kamuoyu ile paylaştıkları görülmektedir. Kalite güvencesi uygulamalarının olgunlaşabilmesi ve örnek uygulama niteliği kazanabilmesi için yükseköğretim kurumlarının göz önünde bulundurması gereken başlıca hususlar şunlardır; • Kurumun yerel, bölgesel, ulusal ve uluslararası eğilimlerini ve paydaş görüşlerini dikkate alan, çalışanlarınca bilinen/paylaşılan somut, gerçekçi misyon, vizyon, amaç ve hedefleri içinde barındıran bir stratejik planın ve kalite politikasının olması, • Kurumun iç kalite güvence sistemini sürdürülebilir, sistematik ve bütünleşik bir şekilde yapılandırması, kurumun kendini değerlendirme (öz/iç değerlendirme) mekanizmalarını oluşturması, güçlendirmesi ve bu şekilde dış değerlendirmeye hazır hale gelmesi, • Kurumun tüm etkinliklerini kapsayan eylemlerinin, uygulama, izleme ve önlem alma süreçleri ile kurumsal performans göstergelerinin tanımlanması (PUKÖ� döngüsünün işletilmesi); bu göstergelerin yıllar içinde değişiminin izlenmesi ve diğer kurumlar ile kıyaslanması, • Kurumun kurum çalışanlarınca bilinir ve paylaşılır uluslararasılaşma politikasının olması ve bu politika çerçevesinde performansın değerlendirilmesi, • Eylemlerin ve süreç mekanizmalarının üst yönetimi, akademik ve idari birimleri, öğretim elemanlarını, idari personeli ve öğrencileri nasıl kapsadığının kanıtlarla birlikte belirlenmesi; geri bildirim, izleme ve içselleştirme mekanizmaları ile üst yönetimin bunlara katkısının değerlendirilmesi. EĞİTİM ve ÖĞRETİM Yükseköğretim kurumlarında kalite güvencesi sisteminin en önemli boyutu; öğretim programlarına kayıtlı öğrencilerin hedeflenen yeterliliklere ulaşabilmesinin güvence altına alınmasıdır. Eğitim ve öğretim süreçlerinde kalite güvencesi sisteminde; program yeterliliklerinin ulusal gereksinimlere, dünyadaki gelişmelere ve kurumun misyonuna uygun belirlenmesi, bu yeterliliklere uygun program tasarımının yapılması, hedeflenen öğrenme çıktılarının kazanıldığının garantiye alınması ve mezunların izlenmesi ile sürekli iyileştirme döngüsünün kapatılması beklenmektedir. Kurumsal Dış Değerlendirme Programı’nda eğitim-öğretim süreçlerine diğer alanlara göre daha çok odaklanılmaktadır. 2018 yılı itibariyle eğitim-öğretim süreçlerinde önceki yıllara kıyasla program tasarımı ve onayı, öğrenme kaynakları ve destekler gibi konularda, tanıma ve sertifikalandırma gibi konularda anlamlı iyileşmeler gerçekleşmiştir. Önceki yıllarda da tespit edilen en önemli problem, yükseköğretim kurumlarında halen programların izlenmesi ve iyileştirilmesi mekanizmalarındaki yetersizliktir. Program akreditasyonu, kurumların en çok tercih ettiği kalite aracı olmakla birlikte kurum içinde akredite programlar dışındaki etkisi yetersizdir. Yükseköğretim kurumları açısından eğitim öğretim süreçlerinde daha fazla odaklanılması gereken başlıca hususlar şunlardır; • Programların amaçları ve öğrenme çıktılarının (kazanımlar) mezunların kompleks ve hızlı değişen dünyaya ayak uydurmasını sağlayan, paydaş görüşlerine dayanan, kamuoyuna ilan edilen, TYYÇ ile uyumlu, derslerin öğrenme kazanımları ile ilişkilendirilmiş yapıda olması; çıktı odaklı ölçme, izleme, değerlendirme, önlem alma ve iyileştirme adımlarının belirlenmiş olması, • Öğretim programlarında, alan ve alan dışı dengesini gözeten, kültürel derinlik ve farklı disiplinleri tanıma imkânı sağlayan, küresel ve bireysel yetkinlikleri kazandıran derslerin en az %25 oranında olması, • Sınıf içi ve sınıf dışı öğrenme ortamlarında etkileşimli, öğrenci merkezli öğrenme çıktılarına odaklı öğrenme yöntem ve tekniklerinin kullanılması için gerekli planlamaların yapılarak öğrenme ortamlarının düzenlenmesi, • Tüm öğretim elemanlarının etkileşimli öğrenme ortamları düzenleyebilmeleri, öğrenci merkezli değerlendirme yaklaşımlarını (süreç odaklı, proje, portfolyo, çoklu sınav uygulamaları, akran değerlendirmesi gibi) benimseyerek uygulayabilmeleri için etkinlikler (kurs, çalıştay, ders, seminer vb.) ve bunu üstlenecek öğrenme ve öğretme mükemmeliyet merkezlerinin kurulması; öğretim elemanları için ödül ve destekler ile rekabetçi atama ve yükseltme kriterlerinin belirlenmesi, • Öğrencilerin önceki öğrenmelerinin (örgün eğitim, yaygın eğitim ve serbest öğrenme yoluyla edinilen bilgi ve becerilerin) tanınması ve kredilendirilmesi, • Eğitim-öğretim ile ilgili istatistiki göstergelerin (her yarıyıl açılan dersler, öğrenci sayıları, başarı durumları, geri besleme sonuçları, ders çeşitliliği, laboratuvar uygulamaları, lisans/lisansüstü öğrenci oranları, ilişki kesme sayıları/nedenleri, vb.) periyodik ve sistematik şekilde izlenmesi, değerlendirilmesi, karşılaştırılması ve kaliteli eğitim yönündeki gelişiminin takip edilmesi, • Yabancı dil/İngilizce yetkinliğinin geliştirilmesi için planların, uygulamaların, sonuçların değerlendirilmesi ve alınan önlemlerin belirtilmesi; yabancı dil/İngilizce hazırlık okulu yapılanmasının sağlanması ve performanslarının değerlendirilmesi, • Mezunların işe yerleşme, bir üst öğrenime katılım, gelir, işveren/mezun memnuniyeti gibi öğrenme çıktısı odaklı bilgilerinin sistematik ve kapsamlı olarak toplanması, değerlendirilmesi ve kurumun stratejilerinde kullanılması, • Öğrencilere yönelik fiziksel altyapı olanaklarının (sınıf, laboratuvar, kütüphane, stüdyo), ders kitaplarının, insan kaynaklarının (öğrenme desteği, danışmanlık hizmeti vb.) ihtiyaca uygun nitelik ve nicelikte var olması, erişilebilir olması ve öğrencilerin bilgisine sunulması; planlanan ve uygulanan engelsiz üniversite unsurları ile gerçekleşen tüm bu uygulamaların izlenmesi ve değerlendirilmesi, • Öğrenci topluluklarının sosyal kültürel ve sportif faaliyet ve etkinliklerine fiziksel, mali ve danışmanlık desteğinin sağlanması; ayrıca bu faaliyetleri yürüten ve yöneten etkin bir idari örgütlenmenin kurulması ve işletilmesi, • Program akreditasyonunun desteklenmeye devam edilmesi; program akreditasyonunun mümkün olmadığı programlarda kalite ajansı gibi faaliyet yürütecek kurum içi “program değerlendirme” mekanizmalarının oluşturulması. ARAŞTIRMA ve GELİŞTİRME Yükseköğretim kurumlarında araştırma süreçlerinde kalite güvencesi sisteminin olgunluk düzeyi önceki yıllara kıyasla giderek yükselmektedir. Özellikle tanımlı süreçler, kaynakların stratejilerle ilişkilendirilmesi, akademik kadronun araştırma yetkinliklerini artırıcı ve destekleyici mekanizmaların varlığı gibi uygulamalarda kısıtlı sayıda da olsa iyi örneklere rastlanmaktadır. Son yıllarda YÖK tarafından araştırma misyonu odaklı üniversitelerin belirlenmesinin de bu alandaki farkındalık düzeyinin artmasına ve kurumlarda rekabete dayalı uygulamaların sayısında artışa neden olduğu düşünülmektedir. Önceki yıllarda olduğu gibi araştırma süreçlerinde iyileşmeye açık alanın araştırma performansının izlenmesi ve iyileştirilmesi olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca yükseköğretimdeki araştırma çıktıları henüz beklenen toplumsal katkı ve uluslararası rekabet yeterliliğine ulaşmamıştır. Araştırma geliştirme süreçleri açısından tüm bu iyileştirmelerin sağlanabilmesi için yükseköğretim kurumlarının daha fazla çaba göstermeleri gereken başlıca hususlar şunlardır; • Kurumun misyonu ile uyumlu, kurum çalışanları ve paydaşlarınca bilinen kısa ve uzun vadeli araştırma politikalarının oluşturulması, • Araştırmaların yerel/bölgesel/ulusal kalkınma hedefleriyle ilişkisinin kurulması; sosyo-ekonomik-kültürel etkinliğinin sağlanması ve ölçülmesi; ulusal ve uluslararası rekabet düzeyinin belirlenmesi, • Araştırma hedeflerinin kurum içinde bilinirliği, sürekliliği ve sahiplenilmesinin sağlanması; motivasyonu arttırmak üzere ödül ve destekler ile rekabetçi atama ve yükseltme kriterlerinin belirlenmesi, • Kurumun fiziki, teknik ve mali araştırma kaynaklarının kurumun misyon, hedef ve stratejileriyle uyumunun sağlanması, • Lisans ve lisansüstü öğrencilerinin araştırma süreçlerine katılımı sağlanması, bu amaçla öğretim programları içerisinde araştırma becerilerini geliştirmek üzere çeşitli düzenlemeler yapılması, • Ortak araştırma veya doktora programları, araştırma ağlarına katılım, ortak araştırma birimlerinin varlığı, ulusal işbirlikleri, uluslararası işbirlikleri gibi çoklu araştırma faaliyetlerine ilişkin süreçlerinin tanımlanması, uygulanması ve izlenmesi, • Öğğretim elemanlarının (araştırmacıların) araştırma performansının yıl bazında izlenmesi, değerlendirilmesi ve kurumsal politikalar geliştirme sürecinde kullanılması; performans temelinde teşvik ve takdir mekanizmalarının oluşturulması, • Araştırma faaliyetlerinin yıllık bazda izlenmesi, değerlendirilmesi, hedeflerle karşılaştırılması; eğer var ise hedeflerden sapmaların nedenlerinin belirlenmesi, seçilmiş kurumlarla kıyaslama sonuçlarının, kurum, birim ve araştırmacı başarılarının kamuoyu ile paylaşılması, • Kurumun topluma hizmet politikasına yönelik göstergelerinin belirlenmesi, izleme ve iyileştirme mekanizmalarının oluşturulması ve hedeflerle uyumluluğunun karşılaştırılması, • Kurum dışı alternatif fonlara yönelik stratejilerin geliştirilerek finansal çeşitliliğin sağlanması. Raporun tamamına ulaşmak için tıkayınız