Gıdada tüketici deneyimine bilimsel analiz

Sağlıklı beslenme trendiyle tüketicilerin gıda tercihlerindeki farklılaşma, gıda firmaları için tüketiciye yönelik duyusal analiz ve panel testlerini daha da önemli hale getiriyor. Duyusal analizin ürün araştırmalarına yeni bir boyut kazandırdığını belirten Karma Grup kurucusu Sinem Bahtiyar, “Çeşitli ölçüm yöntemleri ürünlerin özellikleri hakkında bilgi sağlasa da, toplam ürün deneyimini anlamamız, ancak insan duyularını kullanarak mümkün olabilir” dedi.

Günümüzde beslenme trendlerinin hızlı değişimi, gıda firmalarının tüketicinin taleplerini daha hızlı anlama ve talebe uygun yeni gıda ürünlerini sunma konusunda proaktif olmasını gerektiriyor. Yeni ürün geliştirme ve mevcut ürünlerin tüketici talepleri doğrultusunda reformülasyonunda ise duyusal analiz ve tüketici panel testleri, firmaların en büyük yardımcısı olarak görülüyor.

Duyusal analiz ve tüketici panel testleri konusunda firmalara eğitim ve danışmanlık hizmetleri sunan Karma Grup’un Kurucusu Sinem Bahtiyar, geliştirilen gıda ve içecek ürünlerinin tüketicide bulacağı karşılığı anlamaya yönelik önemli bilgiler sunan duyusal analiz ve tüketici panel testlerini anlattı.

Duyusal analiz neden önemli?

Ürün araştırmalarına yeni bir boyut kazandıran duyusal analizin; duyularımızın uyaranları nasıl deneyimlediğinin analiz edildiği bilimsel bir metot olduğunu belirten Bahtiyar, “Özellikle yeni ürün geliştirme ve mevcut ürünlerin iyileştirilmesi için ürünlerin duyusal özellikleri hakkında bilgi almak, alınan bilgiyi doğru yorumlamak önemlidir. Bu bilgiyi, tüketicilerin istediği ürünleri tasarlamak için neyin gerekli olduğunu sistematik ve bilimsel bir şekilde anlamak için kullanabiliriz. Çeşitli enstrümantal ölçüm yöntemleri ürünlerin özellikleri hakkında bilgi sağlayabilse de, toplam ürün deneyimini anlayabilmemiz ancak insan duyularını kullanarak mümkün olabilir” dedi.

Duyusal analizde panelistlerin, bir ürünün duyusal özelliklerini nesnel bir şekilde tanımladıklarını vurgulayan Bahtiyar, firmaların profesyonel duyusal analiz panellerinden elde edilen istatistiksel sonuçlarla ürünleri hakkında önemli bilgiler sağladıklarını, bu bilgilerin tüketicileri anlamak için de mutlaka gerekli olduğunu kaydetti.

Tüketici panel testleri

Karma Grup olarak, duyusal analiz konusunda firmaların ihtiyacına ve araştırmanın amacına göre eğitim ve danışmanlık hizmetleri verdikleri gibi, panel testler de gerçekleştirdiklerinin altını çizen Sinem Bahtiyar, bunları ana başlıklarıyla şöyle sıraladı:

“Tanımlayıcı Testler

‘Profil oluşturma’ olarak bilinen tanımlayıcı testler, bir ürün grubunu tanımlayan özelliklere ve bu özelliklerin tek tek ürünlerdeki yoğunluğuna ayrıntılı bir genel bakış sunar.

Ürün Değerlendirmeleri

Ürün değerlendirmeleri, bir grup ürünün özelliklerini tanımlayan ve grup içerisindeki her bir üründe en belirgin özellikleri tespit eden karşılaştırmalı bir yöntemdir.

Doku Profili Testleri

Ürünlerin doku profilleri özelliklerini belirler ve bu özelliklerin yoğunluğunu tespit eder.

Lezzet Profili Testleri

Ürünlere dair ‘tat, koku, ağız hissi’ özelliklerinin birleşimi ile elde edilen ‘lezzet’ özelliğinin terimler sözcüğünün oluşturularak her özelliğin yoğunluğunun belirlenmesini sağlar.

Farklılık Testleri

Farklı örnekler arasında duyusal açıdan algılanabilir farklılıklar olup olmadığını tespit eder. Bu testler, farklılıkların çok hafif olması beklenen örneklerle kullanım için tasarlanmıştır. Firmaların ürünlerini rafta konumlandırmasını ve benzeri ürünlerle rekabet sağlayabilmeleri için çok değerli bilgiler verir.”

“Panel testleri ile tüketicinin kabul derecesi ölçülüyor”

Gıda firmaları tarafından geliştirilen ürünlere ilişkin algı ve kabul derecesinin ise tüketiciden alınmak istenen geri bildirimin amacına uygun bir şekilde tasarlanan tüketici tercih testleri ile ölçümlendiğini bildiren Bahtiyar, “Tüketici tercih testleri, Ürünün raftaki ve raf ömrü boyunca kalitesini izlemek; Ürünün karakteristik özellikleri (aroma, yapı vb.) geliştirildiğinde tüketici algısını ve kabul/tercih derecesini ölçmek; Yeni ürün geliştirilme sürecinde ürün rafa çıkmadan tüketici algısını ve kabul/tercih derecesini ölçmek; Ürünün pazar potansiyelini (satın alınma tercihi, fiyatı, tüketim alışkanlıkları vb.) ölçmek; Ürünün pazardaki rakipleri arasında pozisyonunu gözden geçirmek alanlarında çok önemli bilgiler sağlamaktadır” bilgisini verdi.

Tüketici testleri için panelist seçimi

Duyusal analizlerde görev alacak olan panelistlerin sahip olması gereken özellikleri de açıklayan Bahtiyar, şunları söyledi:

“Panelistlerin koku ve tat için düşük algılama eşiklerine sahip olması, çok düşük konsantrasyon farklılıklarını algılayabilmesi ve ürünleri iyi tanımlayıcı özelliklere sahip olması gereklidir. Bu nedenle doğru panel yönetimi için Panelist Eğitimi, panelistlerin uygun şekilde seçilmesi ve eğitilmesini sağlarken, Panel Lideri Eğitimleri ise duyusal analiz panellerinin doğru yönetimi için panel liderinin eğitimini sağlar.

Duyusal analizler sonucunda elde edilen verilerin doğru olarak değerlendirilmesi için istatistiksel analiz metotları kullanılıyor. Akredite Duyusal Analiz Laboratuvarı kurulumu için projelendirme hizmeti de sunuyoruz.”