Sakarya Büyükşehir Belediyesi Atık Yönetimi Şube Müdürü Yasin Çakır, “Büyükşehir Belediyesi olarak SEKAY Projesi ile çöpten elektrik üreteceğiz. Yaklaşık 4,5 megawatt/saatlik enerji üretme potansiyeline sahip bir tesis kurulacak. Açığa çıkan buhar ile hem konutların hem de seraların ısıtması sağlanabilecek. Oluşan posa ise tarımda gübre olarak kullanılabilecek” dedi. Çakır ayrıca atıkların belli bir kategoride toplanmasının önemine değinirken; geri dönüşüm konusunda vatandaşları daha duyarlı olmaya davet etti.
Atık Yönetimi Şube Müdürlüğü olarak şehrimizde nasıl bir görev üstleniyorsunuz? Müdürlük olarak görev kapmasınız nedir?
Atık Yönetimi Şube Müdürlüğü olarak öncelikli hedefimiz evsel kullanım neticesinde ortaya çıkan atıkların bertarafını en uygun şekilde sağlamak, bununla alakalı altyapıyı oluşturmaktır. Atık Yönetimi, Büyükşehir Belediyemizin önemli hizmet kalemlerinden bir tanesidir. Katı Atık Yönetim Planı’na temel teşkil edecek birçok uygulamayı Atık Yönetimi Şube Müdürlüğü olarak hayata geçiriyoruz. Bunu daha da geliştirmeye çalışıyoruz. Bizim öncelikle özel atıkları çöpün içerisinden ayıklamamız gerekiyor. Bu şekilde birçok problemin ilk ayağını halletmiş oluyoruz. Biz kullanmadığımız kısmı direk çöp olarak adlandırıyoruz. Ancak bu çöplerin içerisinde kâğıt, plastik, ambalaj atıkları gibi ekonomiye geri kazandırabileceğimiz kısımlar da var. Bunları biz özel atık diye tabir ediyoruz. Atık piller var, ömrünü tamamlamış lastikler var, bitkisel atık yağlar, madeni yağlar, elektronik atıklar gibi birçok alanda Büyükşehir Belediyemiz çatısı altında geri kazanım hizmetlerini veriyoruz. Tabiki bunların hepsini birinci elden vermiyoruz. Bununla alakalı özel kuruluşlar ile koordineli çalışıyoruz. Vatandaşlarımız ve bu tür özel kuruluşlar arasındaki koordinasyonu da sağlıyoruz.
Sakarya sanayi üretiminin yoğun olduğu şehirlerden biri. Özellikle sanayi kuruluşlarının atık yönetiminde nasıl bir rol üstleniyorsunuz?
Bu konudaki en önemli parametre, sanayi atıklarının kategorisine göre tanımlamaktır. Sanayi kuruluşları üretimden veya tüketimden doğan atıkların bertarafı konusunda bize başvuruyorlar. Bizde yönetmeliklere göre bu kuruluşlara atıklarını nasıl kategorilendirmeleri konusunda, nasıl üniteler oluşturması gerektiği konusunda ve bertarafında nasıl bir yol izlenmesi gerektiğini izah ediyoruz. Sanayi kuruluşunun atık yönetim planı oluşturmasına yardımcı oluyoruz. Biz evsel nitelikli endüstriyel atıkların bertarafını gerçekleştirebiliyoruz. Büyükşehir Belediyesi olarak Sakarya’daki 50-60 kategorideki sanayi kuruluşlarının atık yönetim planlarını oluşturabilmeleri amacıyla hem eğitimler veriyoruz hem de onları bilinçlendiriyoruz.
Tıbbi atıklar vatandaşların sağlığı açısından önemli bir nokta. Bu konudaki çalışmalarınız neler?
Önemli tesislerimizden biride tıbbi atıklar sterilizasyon tesisi. Sağlık kuruluşlarından kaynaklanan tehlikeli olarak değerlendirilen tıbbi atıkların, işlemden geçirerek tehlikesiz hale getiriyoruz. 2010 yılından bu yana bu hizmeti veriyoruz. Tesisimiz sadece Sakarya’ya değil Düzce’ye de hizmet veriyor. Avrupa standartlarında bir tesis; 143 derecedeki su buharı ve 4 atmosfer basınç altında mikroplar yok ediliyor. Bu şekilde sterilizasyon işlemi gerçekleştiriliyor. Atıklar gerekli testlerden geçirildikten sonra parçalanıp hacimleri küçültülerek düzenli depolama tesisimizde depolanıyor.
Eğitim ve bilgilendirme amaçlı faaliyetlerinizden de bahsedebilir misiniz? Vatandaşları atık yönetimi konusunda bilinçlendirme konusunda neler yapıyorsunuz?
Eğitim konusunda öncelikli hedef grubu olarak çocukları benimsedik. Çünkü hem kendileri çok çabuk olarak bu konuyu kanıksıyorlar hem de anne-babayı da etkileyebiliyorlar. Biz anne-babaya direk anlattığımızda bu çocuklara sirayet etmeyebiliyor çoğu zaman. Çocuğa eğitim verildiğinde ise çocuk, tüm aile bireylerini etkileyebiliyor. Büyükşehir Belediyesi olarak yaptığımız eğitimler ile özellikle çocuklarda farkındalık yaratmayı amaçlıyoruz. Bu sene 11.sini düzenlediğimiz, okullarda atık piller, bitkisel atık yağlar konusunda yarışma düzenliyoruz. Yıl boyunca bu yarışmayı devam ettiriyoruz. Milli Eğitim Müdürlüğü ile koordineli bir şekilde hem atıkların depolanması açısından teknik destek hem de öğrencilere eğitim konusunda destek veriyoruz. Haziran ayında gerçekleşen Çevre Haftası’nda da ödül törenini düzenliyoruz. Güzel geri dönüşler alıyoruz. Biz de bu sebeple her sene düzenliyoruz. Ayrıca okulların başvuruları dâhilinde saha ve tesis gezileri de gerçekleştiriyoruz. Hem katı atık sahasını hem tıbbi atık sahasını hem de genel çevre ve atık yönetimi başlığı altında vatandaş olarak yapmamız gerekenleri vurguluyoruz.
Atık Yönetiminde nasıl bir sistem uyguluyoruz?
Atık yönetimi belli kategorilerden oluşuyor. Bunun ilk etabı beşeri kullanımdan kaynaklı atıkların düzenli olarak toplanması. Biz bunu gerçekleştiriyoruz. Vahşi depolamadan düzenli depolamaya geçtik. Düzenli depolamada alanında bir geçirimsizlik tabakası oluşturularak hem atıklardan sızan sıvıların önlenmesi, hem de üzerleri kapatılarak koku ve gaz salınımı önleniyor. Katı atık düzenli depolama tesisimiz ile çöp patlaması gibi vahim olaylar ortadan kalkmış oluyor. Şuanda Sakarya’nın üç bölgesine transfer istasyonları kurarak atıkların ara depolama yapılması da gündemde. Bunun bir adım ötesi ise entegre katı atık yönetim tesisleridir. Bu tesisler ile geri dönüşümü mümkün olan ve ekonomik değeri olan atıklar ön işlemden geçirilerek toplanıyor. Ayrıca çöpün içerisinde olan organik atıklarda yenilenebilir enerji kaynaklarının öncelenmesiyle organik atıklar enerjiye çevriliyor. Bu çöplerde ciddi anlamda elektrik enerjisi üretilebiliyor.
Büyükşehir Belediyesi olarak sizin bu yönde bir adımınız var mı?
Evet, bizde böyle bir tesis kurmayı planlıyoruz. Şuanda proje aşamasında, konu ile ilgili çalışmalarımız devam ediyor. Yaklaşık 4,5 megawatt/saatlik enerji üretme potansiyeline sahip bir tesis olacak. Enerji değeri şuanda Sakaryamızda faaliyette olan HES ile yakın düzeyde. Çöpün içerisinde %60 oranında bir organik potansiyel var. Bu sistem Türkiye’de yavaş yavaş uygulanmaya başlandı. Bizimde bu manada SEKAY(Sakarya Entegre Katı Atık Yönetimi) adıyla yürüttüğümüz bir proje var. Bu proje ile hem elektrik kazanımı sağlanacak hem de çıkan posa tarımda kullanmak amacıyla organik gübre olarak kullanılabilecek. Ayrıca açığa çıkan buhar ile de hem konutların hem de seraların ısıtması da sağlanabilecek. Proje ile tehlikeli olmayan atıkların bertarafı ve geri dönüşümü sağlanmış olacak. Depolama için ihtiyaç duyduğumuz alandan da tasarruf sağlamış olacağız. Bu proje ile alakalı çok ciddi aşama kaydettik. İnşallah önümüzde ki süreçte bu projeyi hayata geçireceğiz.
Vatandaşlar ile en fazla koordineli çalıştığınız alanlar hangileri?
Bitkisel atık yağlar ve elektronik atıklar bu konuda ön sıralarda. Elektronik atıklar konusunda Büyükşehir Belediyesi olarak bir koordinasyon görevimiz var. Belediyemiz çatısı altında bir atık getirme tesisimiz var. Vatandaşlarımız bizi arıyor, ‘elektronik atığımız var’ diyor, ekiplerimiz vasıtasıyla o atıklar vatandaşlarımızdan alınarak toplama merkezimizde toplanıyor ve bu tesis dolduktan sonra protokol imzaladığımız özel bir kuruluşta bu atıkların bertarafını sağlanıyor. Özellikle bitkisel atık yağlar ile ilgili çalışmalarımız var. Vatandaşlarımızın konutlarına bıraktığımız özel bidonlara yağlarını döküyorlar, dolduğunda ise bize haber veriyorlar ve biz bu alanla ilgili firmayı yönlendirerek bu yağları topluyoruz. Bu firmalar biodizel, gliserin vb. türevinde şeylere üreterek bu yağları geri kazandırmış oluyorlar. Yani bu özel atık dediğimiz atıkları vatandaşlarımız bize bildirdiği zaman ya biz kendimiz alıyoruz ya da özel kuruluşlar vasıtasıyla bu atıkları toplatıyoruz. Mesela 2 adet araç lastiği geri dönüşüm tesisimiz var şehrimizde. Bu da bizim hizmet alanlarımızdan biri.
Katı Atık Yönetimi konusunda vatandaşlarımızın rolü nedir?
Anlamamız gereken önemli nokta; bizim kullanmadığımız atığın tamamı çöp değil. Önemli bir kısmı birçok endüstri için ham madde. Kâğıt üretimi için ne kadar ağaç kesiliyor, ne kadar su harcanıyor veya doğaya atılan bir pil ne kadarlık bir alana zarar veriyor biz buna dikkat çekmeye çalışıyoruz. Bu şekilde düşündüğümüzde, atıkları belli kategorilerde toplamamız gerekiyor, çöp geri dönüşümü mümkün bir malzeme olduğunu ayrı toplanması gerektiği vatandaşlarımız ile koordineli çalışmamız gereken en önemli nokta.
