Menopoz bebeklik, ergenlik ya da cinsel olgunluk gibi hayatımızın belirli bir evresidir. Menopoz evresinde yumurtalıklardaki folikül miktarının azalmasıyla östrojen üretimi ve adet döngüsü kesilir, yumurtalıklar küçülür ve üreme son bulur.
Menopoz sözcüğü Yunanca mens (ay) ve pause (durmak) sözcüklerinin birleşiminden oluşur. Menopoz yaşı dünya genelinde 45-55 arasında değişir. Avrasya Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Nurcan Dalan, konu hakkında önemli bilgiler veriyor.
Menopoz neden önemli
Kadınlarda vücut özellikle üreme çağlarında çok fazla östrojen salgılar. Bunun da pek çok faydası vardır. Ancak üreme çağının geçmesi ile ihtiyaçtan fazla östrojen salgılanması meme dokularını etkileyerek meme kanserine ya da kardiyovasküler sistem hastalıklarına sebep olabilir ya da davetiye çıkarır. Bu açıdan bakıldığında zaten senelerce durmaksızın belli bir temponun üzerinde çalışan metabolizmanın yavaşlaması gerekmektedir ve buna da menopoz yardımcı olur.
Menopoz dönemi 3’e ayrılır
- Premenopoz: İlk belirtilerden menopoza kadar olan dönemdir. Yumurtalıklarda folikül aktivitesi yavaşlayarak adet düzensizleşir. Premenopoz dönemi birkaç ay veya yıl kadar sürebilir.
- Menopoz: Son adet kanamasının görüldüğü dönemdir.
- Postmenopoz: Menopoz döneminden yaşlılık evresine kadar olan süreyi ifade eder. Yaklaşık olarak 6-8 yılı kapsar. Kadının postmenopoz olabilmesi için 1 yıl adet olmaması gerekir.
Menopoz oluşum biçimleri nelerdir?
Menopoz oluşum biçimlerine göre de 3’e ayrılır:
- Doğal menopoz
- Erken menopoz: 45 yaşından önce oluşan menopozdur.
- Cerrahi menopoz: Radyasyon tedavileri gibi bazı operasyonlar vaktinden önce menopoza girmeye yol açabilir.
Menopoza girmeyi etkileyen faktörler nelerdir?
- Genetik faktörler: Ailedeki kadınlar genellikle yakın yaşlarda menopoza girerler.
- Genital faktörler: Adeti düzensiz olan kadınlar diğerlerine göre daha erken menopoza girebilir.
- Psikolojik faktörler: Psikolojik travma yaşayan kadınlar erken yaşta menopoza girebilir.
- Çevresel ve fiziki faktörler: Aşırı ağır şartlarda ve soğuk iklimlerde yaşayan kadınlarda erken menopoz görülebilir.
- Sigara kullanımı: Yoğun olarak sigara kullanan kadınlar kullanmayanlara göre 1-2 sene erken menopoza girebilir.
- Genel sağlık durumu: Genetik bozukluklar, metabolik hastalıklar, enfeksiyon hastalıkları, kemoterapi ya da radyoterapi menopozu tetikleyebilir.
- Sosyal faktörler: Kırsal toplumlarda erken yaşta menopoz görülebilir.
Menopozda erken teşhis oldukça önemlidir. Çünkü menopozdaki kayıpların önemli bir kısmı ilk bir yıl içerisinde yaşanır. Seyrek adet gören, sıcak basması ya da psikolojik rahatsızlık gibi problemler yaşayan kadınlardan adetlerinin üçüncü günü alınır. Değerlerinde FSH ve LH hormonlarının arttığı tespit edilirse menopoz tanısı konabilir.
Düzensiz adet olan kadının FSH değeri 40 pg/ml üstündeyse menopoz tanısı konabilir. Bununla birlikte FSH değeri 25-40 pg/ml arasındaysa premenopoz olduğu ve düşük ihtimalde hamile kaldığı düşünülebilir.
Hormon replasman tedavisi nedir ve yararları nelerdir?
Hormon replasman tedavisiyle östrojen takviye edilir. Hasta düzenli şekilde progesteron ve östrojen içeren ilaçlar kullanır.
Hormon replasman tedavisi:
- Menopozla birlikte artan osteoporoz ve kalp-damar hastalıkları sıklığı azalır
- Sıcak basması, terleme, çarpıntı ve halsizlik gibi belirtileri azaltır
- Menopoza bağlı kemik kaybını önler, kitlesini artırır ve kırık riskini azaltır
- Kalp damar hastalıkları riskini azaltır
- Cinsel yaşamı olumlu yönde etkiler
- Ağız kuruluğu, ağızda oluşan kötü tadı ve diş çürüklerini azaltır
