Yaşlılarda Önemli Bir Sağlık Sorunu: “Düşme”

Sakarya Özel Adatıp Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Abdulkadir TUNÇ, oldukça sık yaşanan bir duruma dikkat çekerek, ‘düşme’nin yaşlılar için önemli bir sağlık problemi olduğunu söyledi.

65 Yaş Üzerindeki İnsanların %35 – 40’ı Senede Bir Düşüyor “Düşme, oldukça sık görülen, genellikle dengenin bozulması, bazen şuur kaybının eşlik ettiği, fiziksel yaralanma ile sonuçlanabilen yaşlılarda önemli bir sağlık problemidir” diyen Uzm. Dr. Abdulkadir TUNÇ sözlerine şu şekilde devam etti: “Ortalama yaşam süresinin ülkemizde de artıyor olması yaşlı popülasyonun artmasına, bu da düşme gibi bir klinik sorunun giderek artan bir önem kazanmasına yol açmaktadır. Toplumda 65 yaş üzerindeki insanların %35-40’ı her yıl düşmektedir ve bu kişilerin yarısından fazlası bir defadan çok düşmektedir.” Düşmenin oluşmasını hazırlayan risk faktörlerini iki grupta inceleyen Uzm. Dr. Abdulkadir TUNÇ, riskleri iç ve dış faktörler olarak ikiye ayırdıklarını açıkladı: 1) İç Faktörler: Yaşlının duruş ve yürüyüşündeki değişiklikler ile görme, işitme ve derin duyunun azalması ya da bozulması fizyolojik iç faktörler olarak sıralanabilir. Patolojik risk faktörleri ise kanamalar, viral hastalıklar gibi akut durumlar, Parkinson hastalığı, ortostatik hipotansiyon, felç durumları, eklem ve kas hastalıkları gibi kronik hastalıklardır. Çoklu ilaç kullanımına bağlı ilaç etkileşimleri ve ilaç yan etkilerine bağlı düşmeler de önemlidir. 2) Dış faktörler: Tüm düşmelerin yaklaşık üçte biri çevresel faktörlere bağlıdır. Yaşlıların yaşadıkları alanlardaki aydınlatma, ya da tersine fazla ışıklı ortam, oturduğu koltuğun, yatağın yüksekliği, düzgün olmayan ya da cilalı yer yüzeyi, banyo ve tuvaletlerde tutunma yerlerinin, kaymaz paspas ve basamakların olmaması gibi faktörler düşmeye zemin hazırlayan tehlikeli risk faktörleridir. Ayrıca pantolon paçaları ya da etek uzunluğu, ayakkabı bağları, güvenli olmayan yürüteç ve metal bastonlar tehlike az edebilir. Klinik Değerlendirme Yapılmalı Düşme sonucu klinik değerlendirme yapılan yaşlılara, fizik muayene, oturma ve yürüme dengesinin ölçülmesi, kan tetkikleri (B12 eksikliği, demir eksikliği, tiroid hormon bozukluğu vb), gereken durumlarda beyin görüntülemeleri ve kan akımlarının değerlendirilmesinin yanında kalp muayenesinin de yapılması gerektiğinin altını çizen Özel Adatıp Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Abdulkadir TUNÇ, “Yaşlılarda hastaneden çıkış sonrası düşme ilk iki haftada 8 kat daha yüksektir. Kazalar dışındaki düşme nedenleri arasında kalp-damar hastalıkları ilk sıradadır. Düşmeye en sık neden olan nörolojik hastalıklar inme ve Multiple Skleroz (MS) olup bunları Parkinson hastalığı izlemektedir” dedi. Alzheimer Hastalığı Düşme Riskini 8 Kat Arttırıyor Alzheimer Hastalığı gibi bunama durumlarında ise düşme riskinin normal yaşlılara göre en az 8 kat arttığını ifade eden Uzm. Dr. Abdulkadir TUNÇ, inme geçiren yaşlıların dörtte üçünün ilk 6 ay içerisinde düştüğünü, idrar çıkışını arttıran tansiyon ilaçları, antidepresanlar ve antipsikotiklerin ise düşmeye en sık neden olan ilaçlar olduğunu, vertigo gibi denge bozukluklarına bağlı düşmelerin ise %36 gibi bir oranda bulunduğunu, ayrıca görme kaybının da düşme riskini 2 kat arttırdığını belirtti. Düşmenin önlenmesiyle ilgili alınabilecek tedbirlerle ilgili bilgilerde veren Uzm. Dr. Abdulkadir TUNÇ, aşağıdaki noktalara dikkat çekti: Çevresel faktörlere yönelik alınması gereken önlemler: 1) Yeterli aydınlatma sağlanmalı, yatak odası ve koridorlarda gece lambası olmalı, duvarlar açık renkli olmalı, elektrik fiş ve prizleri kolayca görülebilecek şekilde olmalı 2) Mobilyalar tekerlekli olmamalı, sallanan mobilyalar tamir edilmeli, yatak çok yüksek olmamalı 3) Kayabilecek parça halı-kilim vb konmamalı, eşikler kaldırılmalı, kaymayan paspaslar kullanılmalı, halı kenarları kalkık olmamalı, yerde oyuncak vb bulunmamalı, halılar az tüylü olmalı, açık ve düz renkli olmalı 4) Merdiven kaplamaları iyi olmalı, basamak kenarlarına fosforlu bant yapıştırmalı, kenarlarda trabzanlar olmalı, koridorda tutamaklar olmalı, basamaklar eşit, geniş ve alçak olmalı 5) Banyo ve tuvaletlerde zemin kaymayan bir malzeme ile kaplanmalı, kalın kavrama demirleri ve parmaklıklarla donatılmalı, duş veya küvette tabure bulunmalı 6) Mutfakta yere dökülen sıvılar hemen temizlenmeli, sık kullanılan eşyalar kolayca ulaşılabilecek raflarda olmalı 7) Dış ortamlarda kaymayan ayakkabı giyilmeli, kaldırımlar alçak ve düzenli olmalı, kaygan zeminler önlenmeli, varsa işaret koymalı, uygun rampa eğimleri verilmeli, aydınlatma yeterli olmalı 8) Medya ve internet aracılığı ile sağlık taramaları, düşme risk faktörleri hakkında eğitim ve farkındalığı arttırma, kas kuvveti ve dengeye yönelik egzersiz seansları, ayakkabı ve çevresel tehlikelere yönelik tavsiyeler toplumsal programların belli başlı unsurlarını oluşturmalıdır.