Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, İstanbul'da düzenlenen ve dijital medya yayın yönetmenlerinin katıldığı toplantıda bakanlığının 2024 yılı değerlendirmesini yaparak 2025 hedeflerini açıkladı.
Toplantıda bakanlık olarak, bitkisel üretimden hayvancılığa, güvenilir gıdaya erişimden suya, ormancılıktan doğa korumaya kadar çok geniş bir yelpazede çalışmalar sürdürdüklerini dile getiren Yumaklı, ana görevlerinden birisinin, ülkenin gıda arz güvenliğini sağlamak olduğuna işaret etti.
Bakan Yumaklı, "Bu görevi sürdürülebilir, kaliteli ve verimli üretimle, kendimize yeterliliğimizin de ötesine geçip, yeni ihracat fırsatlarıyla ülkemiz ekonomisine katkıda bulunarak gerçekleştiriyoruz. Sadece tarımda ihtiyaç olan suyu değil, içme suyu ve enerji üretiminde gerekli olan suyu sağlamak Bakanlığımızın bir diğer ana görevi." diye konuştu.
Yumaklı, ormanların güçlendirilmesi, çoğaltılması ve yangınlardan korunmasının da bir diğer asli görevleri olduğunun altını çizdi.
Bu yıl suyu merkeze alan, verimli ve kaliteli üretimi artırmayı amaçlayan üretim planlamasını hayata geçirdiklerini belirten Yumaklı, 13 stratejik ürün ve yem bitkileri ürün grubunu üretim planlaması kapsamına aldıklarını ve planlamaya uygun üretim yapanlara ilave destekler vereceklerini söyledi.
Üretim planlamasıyla uyumlu "yeni destek modeli"ni hayata geçirdiklerini hatırlatan Bakan Yumaklı, ilk defa destek tutarlarını üretim döneminden önce ve 3 yıllık olarak açıkladıklarını vurguladı.
Bitkisel üretimde üreticilerin artık hangi ilçede, hangi ürüne, ne kadar destek alacaklarını bileceklerini ve ona göre ekim yapacaklarını belirten Yumaklı, "5 yıllık bir yol haritası da belirledik, gençler ve kadınlara ilk kez destekler planladık, aile işletmelerinde de yine ilave destekler vermeye başladık." ifadelerini kullandı.
"Hayvancılıkta Üretimi Geliştirme Projesi"yle, Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM) çiftliklerini damızlık merkezi haline getirdiklerinin altını çizen Yumaklı, "Bununla ilgili oldukça büyük bir mesafe katettik. Burada üretilmiş olan hayvanları da üreticilerimizin uygun maliyette almalarını sağlayacağız. Bunun da etkisi elbette tüketicilerimizin yine herhangi bir tedarik noktasından alacakları ürünlerin daha uygun fiyatlı olmasını sağlamış olacak." değerlendirmesinde bulundu.
Bu yıl doğrudan üretim desteklerinin toplam rakamının 91 milyar liraya ulaştığına işaret eden Yumaklı, şunları kaydetti:
"Destek ödemeleriyle ilgili sahada özellikle sohbet ettiğimizde üreticilerimizden 'Nerede ne ekersem ne kadar destek alırım?' sorusunu çok sıklıkla duyuyorduk. Buna dair 'üreticilerimize bir kolaylık sağlayalım' dedik ve yeni bir uygulamayı bugün itibarıyla hizmete almış olacağız. Artık üreticilerimiz internet sayfamızdan sadece bir tıkla bitkisel üretim, hayvancılık ve su ürünlerinde hangi ürünü, hangi lokasyonda ne ölçüde ekerse bunlarla ilgili nasıl bir destek alacağını görmüş olacak. Üreticilerimiz, destekhesaplama.tarimorman.gov.tr. adresinde bu soruların cevabını bulmuş olacak. Bitkisel üretimde yer, yani lokasyon, ürün, sulama durumu ve alan bilgisini girerek ne kadar destek alabileceklerini kolay bir şekilde hesaplayabilecekler. Aynı şekilde hayvancılık ve balıkçılıkta da gerekli bilgileri girerek ne kadar destek alabileceğini görecek. Bütün bunların hepsi tarımsal üretim planlamamızın birer unsuru olacak, Tarım Cebimde uygulamasının da bir parçası olacak. Buraya da entegre edilmiş olacak. Üreticilerimize şimdiden hayırlı olmasını diliyorum."
11 OTB'DE ÜRETİM BAŞLADI
Bakan Yumaklı, şu ana kadar 14 organize tarım bölgesinin (OTB) altyapı inşaatlarının tamamlanıp yatırımcıların hizmetine sunduklarını belirterek, bunların 11'inde üretimin başladığını söyledi.
Üst üste iki yıl işlenmeyen tarım arazilerinin tarımsal amaçlı kiraya verilmesi için çalışmalara başladıklarını anlatan Yumaklı, şunları kaydetti:
"Tarım Sigortaları Havuzu (TARSİM) kapsamında, devlet olarak 10,5 milyar lira prim desteği sağladık ve üreticilerimize 12 milyar lira hasar tazminatı ödedik. Şeker pancarıyla ilgili bizim maalesef yerli ve milli tohumumuz yoktu. Ancak 'Türk Şeker 2023' ve 'Türk Şeker 2053' adında iki yerli ve milli tohumu ki hakikaten çok iyi sonuçlar verdi. Bunların da hasadını yapmış olduk. 2025 yılında tohumluk olarak üreticilerimiz bunları kullanmaya başlayacaklar."
Tohumları "gelenekten geleceğe bir emanet" olarak gördüklerini ve koruduklarını vurgulayan Yumaklı, bu kapsamda tohum gen bankalarında 121 bin 515 tohumu muhafaza ettiklerini belirtti.
Bakan Yumaklı, denizlerde bu yıl 181 bin denetim yaptıklarına dikkati çekerek, 374 binden fazla balon balığını avlatarak denizlerdeki biyoçeşitliliği koruduklarını söyledi.
Tarımsal sulama, içme suyu ve enerji üretimi amaçlı su yatırımlarına devam ettiklerine işaret eden Yumaklı, toplam 115 milyar liralık yatırımla 577 su ve sulama tesisini hizmete aldıklarını anlattı.
Yumaklı, deprem konutlarının içme ve kullanma suyu teminine yönelik 15,5 milyar lira harcama yaptıklarını belirterek, iki yıl içinde 30 milyar liralık daha yatırım yapacaklarını bildirdi.
"BU YIL 1,3 MİLYON DENETİM GERÇEKLEŞTİRDİK"
Bakan Yumaklı, vatandaşların güvenilir gıdaya ulaşmaları için denetimleri artırdıklarını vurgulayarak, şu ifadeleri kullandı:
"Bu yıl 1,3 milyon denetim gerçekleştirdik. 1,4 milyar liraya yakın para cezası uyguladık. 570 adet, savcılığa suç duyurusunda bulunduk. Sağlığı tehlikeye düşüren ya da etiketteki belirlenmiş olan veya açıklanmış bilgilerin ürün içerisinde yer alıp almamasına bağlı olarak taklit, hileli ürünleri, firma ve marka isimleriyle anlık olarak yayınladığımız yeni bir sistemi devreye aldık. Bunun dışında tüketicilerimizin herhangi bir ürün satış ya da toplu tüketim yerleri ya da farklı bir gıda ile ilgili olan tesiste oranın denetimiyle alakalı ne durumda olduğunu görmeleri, takip etmeleri amacıyla da karekod uygulama sistemini başlattık. 2024 yılı içerisinde bu sistem gönüllülük esasına göre uygulandı. Ancak 2025 yılından itibaren her bir vatandaşımızın cep telefonlarında indirecekleri Tarım Cebimde uygulamasının bir sekmesinde gittikleri işletmenin barkodunu okutarak o işletmenin denetlenip denetlenmediğini ve ne zaman denetlendiği görme imkanı olmuş olacak."
Avrupa Birliği'nden (AB) geri dönen ürünlere uygulanan resmi kontrole ilişkin değişiklikle, geri dönen ürünlerin iç gümrüklere doğrudan geçişine izin vermediklerinin altını çizen Yumaklı, şu değerlendirmede bulundu:
"Uygunsuz ürünleri ülke girişine izin vermeden imha ediyoruz. Pestisit denetimlerimizi artırdık. Hasat öncesi üretim alanlarında, hasat sonrası gıda işletmelerinde ve ihracat öncesinde tüm gıda zincirinde 250 bine yakın numune aldık. Denetimlerde olumsuzluk tespit edilenleri imha ediyoruz. Özellikle Karadeniz Havzası'nda kahverengi kokarca, Akdeniz Havzası'nda da Akdeniz meyve sineği ve farklı zararlılar etkili olmaya başladı. Biz de bunlarla ilgili eylem planlarını uygulamaya aldık."
Şap hastalığı vaka sayısını yüzde 85 azalttıklarını vurgulayan Yumaklı, sahte alkol nedeniyle yaşanan kayıpları ve kayıt dışılığı önlemek için alkol ticaretini elektronik takip sistemiyle takip ettiklerini, bu kapsamda 18 etil alkol üretim, 15 suma üretim tesisine teknik cihazlar yerleştirdiklerini söyledi.
Bu yıl iki milli park, üç tabiat parkı, bir tabiat anıtı ve 7 mahalli önemi haiz sulak alan ilanı gerçekleştirdiklerini belirten Yumaklı, 2024'te korunan alanların 66 milyon ziyaretçiyi ağırladığını bildirdi.
Üretim planlamasından sözleşmeli tarımın yaygınlaştırılmasına, işlenmeyen tarım arazilerinin etkinleştirilmesinden tarım sayımına kadar 2024 yılını Türkiye'nin tarımsal üretimi için milat olarak gördüklerini ifade eden Yumaklı, yeni düzenlemelerin sahaya yansımasını 2025'ten itibaren göreceklerini söyledi.
Bakan Yumaklı, 2025 yılında üreticilere doğrudan destekleri artırıp, 135 milyar liraya çıkaracaklarını vurgulayarak, "Kırsal kalkınma yatırımlarımızı ve desteklerimizi de artırarak, bunların uygulanmasına hız kesmeden devam edeceğiz." diye konuştu.
Tarım sigortaları kapsamını da genişlettiklerine dikkati çeken Yumaklı, üretim planlaması ve sözleşmeli üretimde yüzde 10-15 arasında prim indirimi gerçekleştirileceğini bildirdi.
Bakan Yumaklı, 81 ilin tarımsal yatırım rehberlerini hazırladıklarını ve ilerleyen günlerde rehberin yayınlanacağını belirtti.
"TARIM SAYIMI SONUÇLARI HAZİRAN 2026'DA PAYLAŞILACAK"
İşlenmeyen tarım arazilerinin kiralanmasını da 2025 yılının sonu itibarıyla tespitler çerçevesinde gerçekleştirmiş olacaklarına vurgu yapan Yumaklı, şunları kaydetti:
"2025'te 9 organize tarım bölgesinin daha altyapısını tamamlayacağız. Böylece üretime başlamış, ekonomiye kazandırmış olduğumuz organize tarım bölgesi 23 olacak, 5 organize tarım bölgesinin de altyapı inşaatlarına başlayacağız. Tarım sayımı önemli bir konu. Bakanlığımız sorumluluğundaki faaliyetleri 2025 yılı mayıs ayına kadar tamamlamış olacağız. Tarım sayımını, TÜİK ile birlikte gerçekleştireceğiz. 1 Temmuz-31 Aralık 2025 tarihlerinde saha çalışması yapılacak ve 2026 yılı haziran ayında tarım sayımının ilk sonuçları TÜİK tarafından yine kamuoyu ile paylaşılmış olacak."
Yumaklı, Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS) için kullanılan uydu görüntüleri ve coğrafi bilgi sistemi teknolojilerini, yapay zeka destekli teknolojilerle destekleyerek, ülke genelinde ürün deseni tespitini hayata geçirmeye çalışacaklarını söyledi.
Uydu üzerinden hangi parselde hangi tarım ürününün yetiştirildiğinin tespitine başlayacaklarını belirten Yumaklı, "Bunun için gerekli altyapı tamamlandı. Bu sistemi inşallah 2025 yılında devreye alacağız." diye konuştu.
Tarımsal üretim konusunda ve tohumla ilgili geliştirmelerde, özel sektörle ortak üretim modeline geçeceklerini ifade eden Yumaklı, şu değerlendirmede bulundu:
"Glütensiz Ürünler AR-GE Merkezi'mizi tamamlayacağız. Özel tüketici gruplarına yönelik de fonksiyonel gıdalar geliştirmiş olacağız. Özellikle İleri Meyve Sebze İşleme Teknolojileri AR-GE Merkezi ile de yenilikçi ürünler üretilmesini sağlayacağız. Hayvansal üretimle ilgili bir hayvanın genetik damızlık değerini, genetik yapısına bakarak tespit etmek üzere Türkiye'de ilk kez Genomik Test Merkezi'mizi Ankara'da 2025 yılında açmış olacağız. Yol kontrol noktalarından 4'ünü 2025 yılı içerisinde devreye alacağız. Kesimhanelerde padok kesim ünitesi ve işleme alanını gösterecek uzaktan erişimle takip edebileceğimiz kamera sistemini zorunlu hale getireceğiz. Bu uygulamayla hem kayıt dışı hayvan kesimini hem şartlara uygun olmayan ortamlarda kesimleri engellemiş olacağız."
PESTİSİTLE BİYOLOJİK VE BİYOTEKNİK MÜCADELE SEFERBERLİĞİ
Arıcılığın geliştirilmesi, verimliliğin ve kalitenin artırılmasının öncelikleri arasında olduğunun altını çizen Yumaklı, Arıcılık Eylem Planı'nı gelecek yıl uygulamaya koyacaklarını ifade etti.
Su ürünlerinde sözleşmeli üretim modelini güçlendirmeye devam edeceklerini dile getiren Yumaklı, geçen yıl yetiştiricilikte 1,7 milyar lira olan ihracatı bu yıl sonu itibarıyla 2 milyar liraya çıkaracaklarını söyledi.
Bu hedefi daha yukarılara taşımak için 3 bin ton olan sözleşmeli üretim miktarını 2025'te 10 bin tona çıkarmayı amaçladıklarını bildiren Yumaklı, avcılıkta da sözleşmeli üretim modelini başlatacaklarını anlattı.
Bakan Yumaklı, pestisitle ilgili alternatif mücadele yöntemlerini ve biyolojik mücadeleyi esas aldıklarına dikkati çekerek, "Özellikle Kalıntı Eylem Planı'nı uyguladığımız 14 il vardı bu il sayısını 17'ye çıkarmış olacağız. Kimyasal kullanımını da azaltacak doğa dostu uygulamalar olan biyolojik ve biyoteknik mücadelede seferberlik başlattığımızı buradan ifade etmek istiyorum." dedi.
Tüketicilerin özellikle güvenilir gıdaya ulaşmalarıyla ilgili farklı uygulamaları Tarım Cebimde uygulamasından yayınlamaya devam edeceklerinin bildiren Yumaklı, "Evcil hayvanı olan vatandaşlarımızın aşı bilgilerini bile buradan takip etmeleri mümkün." şeklinde konuştu.
Bakan Yumaklı, gelecek yıl su ve sulama yatırımlarına devam edeceklerini ifade ederek, 307 tesisle, 14 arazi toplu araştırma projesini tamamlayacaklarını belirtti.
Çiftçilerin su kaynağıyla üretim yaptıkları alanlar arasında kot farkı sebebiyle pompajlı sulama ve buna bağlı olarak elektrik maliyetlerinin artmasını engellemek için Keban Barajı'nda 1 megavatlık uygulama başlattıklarını ve bundan iyi sonuç aldıklarını ifade eden Yumaklı, su yüzeylerinin üzerinde güneş enerji sistemlerinin ikinci bölümünü de devreye alacaklarını kaydetti.
Yumaklı, 2025'te 150 megavatlık hem yüzer GES hem de diğer GES tesisleri için çalışma başlatacaklarını, bunun ilk adımını da Şanlıurfa ve Edirne'de atacaklarını söyledi.
SU KAYNAKLARI İÇİN YERLİ VE MİLLİ YAZILIM
Taşkınlarla mücadele kapsamında, 2025 yılında, 162 taşkın kontrol tesisini daha hizmete alacaklarını belirten Yumaklı, şu ifadeleri kullandı:
"Su verimliliği seferberliği son derece önemli. Bunu hem ulusal hem de uluslararası platformlara taşımak istiyoruz. Dolayısıyla su kaynaklarımızın projeksiyonuna ilişkin yapılan çalışmalarda yerli ve milli bir yazılımımız 'HİDROTÜRK Modeli'ni de kullanmış olacağız. Özellikle hidroloji, su tahsisi, su yönetimi gibi konuları içeren bu modelle yurt dışına bir lisans bağımlılığımız vardı, bunu da sonlandırmış olacağız. Türkiye Su Atlası ile ülkenin en önemli su kaynaklarına ait bilgileri dijital ve basılı formatta vatandaşlarımızın istifadesine sunmuş olacağız."
Bakan Yumaklı, "Yeşil Vatanı" koruma konusunda çok ciddi çalışma içerisinde olduklarını dile getirerek, gelecek yıl tohum ve fidan dikiminde 500 milyonun üzerine çıkmayı hedeflerini kaydetti.
Söz konusu faaliyetler sırasında yanlarında olan orman köylülerine 35 milyar lira civarında yüzde 20'si hibe, yüzde 80'i de faizsiz destek vereceklerini dile getiren Yumaklı, "ORKÖY projelerinde 2025 yılındaki toplam rakamımız 2 milyar 250 milyon lira, orman parkı sayısı 2017, bal ormanı sayısını da 910'a çıkarmış olacağız." dedi.
Bakan Yumaklı, 4. Tarım Şurası'nı da nisan ayında düzenleyeceklerini ifade ederek, söz konusu şuranın ülkenin gelecekteki tarım, orman, su politikası ve projeksiyonlarına katkıda bulunacağını sözlerine ekledi.
